Onbeş Soruda Vergi Borçlarının Yapılandırılması

Onbeş Soruda Vergi Borçlarının Yapılandırılması

Onbeş Soruda Vergi Borçlarının Yapılandırılması

16 Ekim 2020 tarihinde TBMM gündemine giren, 23 Ekim 2020 tarihinde ise Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edilen Bazı Alacakların Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi’nin on maddesi bu makalenin yazıldığı dün sabah itibariyle TBMM Genel Kurulu’nda görüşülerek kabul edilmişti. Makaleyi okuduğunuz an itibariyle teklif yasalaşmış kanun ismini almış olabilir. Teklifin ilk dört maddesi bu makalede üzerinde duracağım kamu alacaklarının yapılandırılmasına ilişkin hükümleri içeriyor. Bu maddeler TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilen maddeler olduğu için değişmesi çok da olası değil. Bu makalede teklifin vergi borçlarının yapılandırılmasına ilişkin düzenlemelerini kısa soru ve cevaplarla özetlemeye çalıştım.

1. GENEL OLARAK YAPILANDIRMADA NE YENİ NE DEĞİL?

Vergi borçlarının yapılandırılması uygulaması yeni değil. Defalarca yapıldı. Yapılandırma uygulamalarının kapsamı geçmişte, bazen daha kapsamlı düzenlemelerin yer aldığı “vergi barışı” olarak kamuoyunda ifade edilen bir paketin içinde oldu, zaman zaman da sadece kesinleşmiş kamu alacakları yapılandırıldı. Bu defa yapılmakta olan yapılandırma sadece kesinleşmiş kamu alacaklarıyla sınırlı yapılıyor. İhtilaflı vergi borçları ve inceleme aşamasındaki muhtemel borçlar kapsamda değil. Konuyla doğrudan ilgili değil ama kanun teklifinde, matrah artırımı, kasa ve stok affı, ortaklara borçların tasfiyesi gibi düzenlemeler de yok. Bütün bu düzenlemeler çoğunlukla birlikte yapılmasına alıştığımız için belirtmeden geçemedim.Özetlediğim şekliyle, yeni yapılandırmanın, 27 Mayıs 2017 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7020 sayılı Kanun uygulamasına benzediği söylenebilir.

2. YAPILANDIRMA KAPSAMINA GİREN VERGİLER HANGİLERİ?

Yapılandırma kapsamına;

■ Vergi idaresinin alacaklı olduğu bütün vergiler, vergi cezaları, gecikme faizleri ve gecikme zamları,

■ Ticaret Bakanlığı’na bağlı tahsil daireleri tarafından takip edilen gümrük vergileri, idari para cezaları, faizler, gecikme faizleri, gecikme zamları,

■ Belediyelerce tahsil edilen emlak vergisi, çevre temizlik vergisi, ilan reklam vergisi gibi bütün vergiler, vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları,

giriyor. Teklifte saydığım vergiler ve vergilere bağlı ceza ve faizler yanında, Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK), belediyelere, özel idarelere, YİKOB’lara, TOBB, TESK, Barolar Birliği, TÜRMOB ve ihracatçı birlikleri gibi meslek örgütlerine, Vakıflar Genel Müdürlüğü ve mazbut vakıflara, kalkınma ajanslarına, Türk Standartları Enstitüsü’ne, Kredi Yurtlar Kurumu’na, il özel idarelerinin, belediyelerin ve belediyelerin sahip olduğu şirketlerin yüzde 50’sinden fazlasına sahip olduğu şirketlere olan bazı borçlar da yapılandırılıyor. Ancak vergi dışı bu borçların yapılandırılması bu makalenin konusu dışında.

3. HANGİ DÖNEMLERE AİT VERGİLERYAPILANDIRMA KAPSAMINDA?

Yapılandırma kapsamına;

■ 31 Ağustos 2020 tarihinden önceki dönemlere, beyana dayanan vergilerde bu tarihe kadar verilmesi gereken beyannamelere ilişkin vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri ve gecikme zamları,

■ 2020 yılına ilişkin olarak 31 Ağustos 2020 tarihinden önce tahakkuk eden vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri ve gecikme zamları,

■ 31 Ağustos 2020 tarihinden önce yapılan tespitlere ilişkin olarak vergi aslına bağlı olmayan vergi cezaları,

■ 31 Ağustos 2020 tarihinden önce gümrük yükümlülüğü doğan ve gümrük idarelerince takip edilen gümrük vergileri, idari para cezaları, faizler, zamlar ve gecikme zammı alacakları,

giriyor.

Buna göre, düzenlemenin Kasım ayında yürürlüğe girmesi durumunda;

■ Yıllık beyannameli gelir ve kurumlar vergisinde 2019 ve önceki yıllara ilişkin vergilendirme dönemleri kapsama giriyor.

■ Katma değer vergisi ve stopaj gelir vergisi gibi aylık beyannameli mükellefiyetlerde, Temmuz/2020 vergilendirme dönemi ve önceki dönemler kapsama giriyor, Ağustos/2020 vergilendirme dönemi ise kapsama girmiyor.

■ 2020 yılına ilişkin olarak yıllık tahakkuk etmiş sayılan motorlu taşıtlar vergisi, yıllık harçlar, emlak vergisi, çevre temizlik vergisi gibi vergiler kapsama giriyor.

4. MÜCBİR SEBEP KAPSAMINDA ERTELENEN VERGİLER YAPILANDIRILABİLİR Mİ?

Hayır. Yapılandırma kapsamına giren dönemlere ilişkin olup Kanunun yayımı tarihi itibarıyla COVID-19 salgını nedeniyle ilan edilen mücbir sebep kapsamında beyanname verme ve ödeme süresi ertelenen vergilerden, ödeme süresinin son günü 2020 yılının Ekim, Kasım veya Aralık ayına tekabül edecek şekilde belirlenenler hakkında yapılandırma yapılamayacağı özel olarak düzenleniyor.

5. DAHA ÖNCEKİ YAPILANDIRMALARDAN KALAN BORÇLAR YENİDEN YAPILANDIRILABİLİR Mİ?

Daha önceki yapılandırmalardan 2018 yılında 7143 sayılı Kanun’la yapılan yapılandırmanın taksitlerinin ödemesine devam ediliyor. Bu kanun kapsamında borçları yapılandırılanlardan isteyenler, kalan taksitler için yeni kanun kapsamına girebilirler. Yapılanma kanunları kapsamında borçlarını yapılandıranlardan koşulları ihlal ederek haklarını kaybedenler de ödemedikleri tutarlar için bu Kanun kapsamında borçlarını yapılandırabilirler. Buna bir engel yok.

6. YARGI KARARIYLA KESİNLEŞEN ANCAK ÖDEMEYE İLİŞKİN TEBLİGATIN YAPILMADIĞI BORÇLAR YAPILANDIRILABİLİRMİ?

Evet. Kapsama giren dönemlere ilişkin olup kanunun yayımı tarihi itibarıyla yargı kararıyla kesinleştiği hâlde mükellefe ödemeye yönelik tebligatın yapılmadığı alacaklar için, belirlenen süre ve şekilde başvuruda bulunulması koşuluyla, bu alacakların yapılandırılması mümkün. Önerilen düzenlemeye göre bu alacaklar için tebligat yapılmayacak ve alacakların vade tarihi olarak Kanunun yayımı tarihi kabul edilecek.

7. YAPILANDIRMADA ÖDENECEK VE SİLİNECEK BORÇLAR NELER?

Kapsama giren vergi borçları için yapılandırmadan yararlanılması durumunda ödenecek ve silinecek tutarlar yukarıdaki kutuda yer alıyor.

8. Yİ-ÜFE ESAS ALINARAK BELİRLENECEK TUTAR NASIL HESAPLANACAK?

Yapılandırma kapsamına giren vergi borçları için hesaplanması gereken gecikme faizi, gecikme zammı ve gecikme cezası yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar ödenecek.

9. Yİ-ÜFE AYLIK DEĞİŞİM ORANLARI OLARAK HANGİ ORANLAR ESAS ALINACAK?

Yapılandırmada esas alınacak Yİ-ÜFE aylık değişim oranları özel olarak tanımlanmış durumda. Yİ-ÜFE aylık değişim oranı olarak TÜİK tarafından her ay için belirlenen;

■ 31.12.2004 tarihine kadar TEFE aylık değişim oranları,

■ 1.1.2005 tarihinden itibaren ÜFE aylık değişim oranları,

■ 1.1.2014 tarihinden itibaren Yİ-ÜFE aylık değişim oranları,

■ 1.11.2016 tarihinden itibaren aylık yüzde 0.35 oranı,

kullanılacak.

10. YAPILANDIRMANIN AVANTAJLARI NEDİR?

Yukarıda yaptığım özetten de anlaşılacağı gibi, yeniden yapılandırmanın dikkate değer en önemli avantajı, vergi aslına bağlı cezaların tamamen, vergi aslına bağlı olmayan cezaların da yarısının silinmesi yanında, daha yüksek oranlı gecikme faizi veya gecikme zammı yerine, daha düşük ÜFE aylık değişim oranına göre bir faiz ödenmesidir.

Kabaca bir fikir vermesi için, 1 Ocak 2017 tarihinden 30 Kasım 2020 tarihine kadar bir faiz hesaplaması yapacak olursak, ödenmesi gereken toplam faiz veya zammın yaklaşık yüzde 80’inin silindiği söylenebilir. Önemli bir avantaj.

11. YAPILANDIRMADAN YARARLANMANIN PROSEDÜRÜ NEDİR?

Kesinleşmiş alacakların yapılandırılması için 31 Aralık 2020 tarihine kadar ilgili idareye (vergi dairesi, gümrük idaresi veya belediye), yazılı olarak başvurulması gerekiyor.

Geçmiş yapılandırma düzenlemelerinde ilgili alacaklı idareler yapılandırma başvurularında kullanılmak üzere başvuru dilekçe örnekleri hazırlayarak borçluların kullanıma sundu. Bu defa da benzer şekilde, düzenlemenin yasalaşarak yürürlüğe girmesi sonrasında, kullanılacak başvuru dilekçelerinin ilgili idareler tarafından yayınlanması beklenebilir. Başvurular bu dilekçeler doldurularak yapılır.

12. YAPILANDIRILAN BORÇ NE ZAMAN ÖDENECEK?

Yeniden hesaplanan ve yapılandırılan borç tutarının peşin veya taksitle ödenmesi konusunda borçluların tercih yapmaları mümkün. Borcun bir defada ödenmesinin tercih edilmesi durumunda, yeniden yapılandırılan vergi borçlarının 31 Ocak 2021 tarihine kadar ödenmesi gerekiyor.

Tercihini taksitler halinde ödemek yönünde kullananlara, ilk taksiti Ocak 2021’den başlamak üzere, ikişer aylık dönemler halinde, en çok 18 eşit taksitte 36 aya kadar vade tanınıyor.

Öngörülen ödeme koşullarına göre;

- Peşin ödemelerde ödenecek tutarda bir artırım yapılmıyor,

Taksitle ödemenin tercih edilmesi durumunda, taksitler tercih edilen ödeme süresine göre belli bir katsayıyla artırılacak (6 taksit için 1.045, dokuz taksit için 1.083, 12 taksit için 1.105 ve 18 taksit için 1.15), artırılmış tutarlar taksit sayısına bölünerek borç tutarı eşit taksitler halinde ödenecek.

13. PEŞİN ÖDEMENİN AVANTAJI VAR MI?

Hesaplanan tutarın ilk taksit ödeme süresi içinde veya ilk iki taksit ödeme süresi içinde tamamen ödenmesi halinde, bu tutara kanunun yayımı tarihinden ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz hesaplanmayacak.

Ayrıca, fer’i alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarı üzerinden; ilk taksit ödeme süresinde ödeyenlere yüzde 90, ilk iki taksit ödeme süresinde ödeyenlere ise yüzde 50 indirim yapılacak.

14. TAKSİTLER ZAMANINDA ÖDENMEZSE NE OLUR?

Öncelikle ilk iki taksitin süresinde ve tam ödenmesi şart. Aksi halde yapılandırma bozuluyor.

İlk iki taksitin zamanında ödenmesi koşuluyla, bir takvim yılında iki veya daha az taksitin süresinde ödenmemesi halinde, yapılandırma bozulmuyor. Ancak bu durumda, ödenmeyen taksit tutarlarının son taksiti izleyen ayın sonuna kadar, gecikilen süre için gecikme zammı oranında geç ödeme zammıyla birlikte ödenmesi gerekiyor.

Bir takvim yılında ikiden fazla taksitin süresinde ödenmemesi halinde Kanun’dan yararlanma hakkı tamamen kaybediliyor.

15. VARSA DEVAM EDEN DAVALAR NE OLACAK?

Birinci sorunun cevabında da belirttiğim gibi yapılandırmanın kapsamına, kanunun yayımı tarihi itibariyle kesinleşmiş olan vergi borçları giriyor. İhtilaflı borçlar kapsamda değil. Ancak, kesinleşmiş vergi borcuyla ilgili olarak takip ve tahsil işlemlerinden veya başka nedenlerden kaynaklanan davalar olabilir.

Borçlarını yapılandırılabilmesi için dava açılmaması, açılmış davalardan vazgeçilmesi ve kanun yollarına başvurulmaması koşulları aranıyor. Bu koşul gereği, yapılandırmadan yararlanmak üzere başvuruda bulunan borçluların, başvuru süresi içinde, ilgili tahsil dairesine davadan vazgeçme dilekçesi vermesi gerekiyor.

ÖDENECEK TUTARLAR

• Vergi / Gümrük vergisi asıllarının tamamı
• Alacak aslına bağlı olmayan cezaların % 50’si
• İştirak nedeniyle kesilen vergi cezalarının % 50’si
• Gecikme faizi, gecikme zammı ve gecikme cezası yerine Yİ-ÜFE esas alınarak belirlenecek tutar

SİLİNECEK TUTARLAR

• Vergi aslına bağlı olarak kesilen cezaların / idari para cezalarının tamamı
• Vergi aslına bağlı olmayan cezaların kalan %50’si
• İştirak nedeniyle kesilen vergi cezalarının kalan %50’si
• Gecikme cezası, gecikme zammı, gecikme faizi gibi fer’i alacakların tamamı